آخرین جلد فهرست خطی کتابخانه مجلس رونمایی شد

به گزارش ایکنا به نقل از کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، همایش بین المللی تحقیق و تصحیح نسخه های خطی ایران را با همکاری انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخه های خطی، 16 آبان در تالار شهید مدرس موزه مجلس برگزار کرد.

در این همایش از آخرین جلد فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، مجلد 58 (نسخه های شماره 21401 تا 21800) تألیف محمود نظری، رونمایی شد.

در این همایش همچنین از دو نسخه خطی «محبوب القلوب» و «اخوان الصفا» از گنجینه نسخ خطی کتابخانه مجلس نیز رونمایی شد.

معرفی مختصر این دو اثر در زیر می آید:

إخوان الصفا و خلان الوفا

تألیف تنی چند از حکماء قرن 4 ه.ق.؛ تاریخ کتابت: 686 ه.ق؛ ابعاد: 26 × 36.5 سانتیمتر؛ کاتب: خلیل بن یوسف بن سالار شیوه نسخ؛ نوع کاغذ: سمرقندی؛ محل نگهداری: کتابخانه مجلس شورای اسلامی شماره فهرست 4708

اخوان الصفا گروهی از دانشمندان برجسته در قرن چهارم متخصص و صاحب نظر در علوم عقلی و علوم طبیعی زمان خود بودند که با هدفی خاص دست به تألیف رسائل اخوان الصفا و خلان الوفا و اهل العدل و ابناء الحمد زدند که تا آن زمان مانند آنها نوشته نشده بود. این اثر در موضوعات مختلف از دین، هندسه، موسیقی، جغرافیا و علم حساب تا اخلاق و جادو و… است که همگی با یک هدف اساسی که مکرراً توسط نویسندگان اثر تأکید شده نوشته شده است. اخوان الصفا در این رسائل کوشیده اند که خوانندگان خود را با هدف راهنمایی گمراهان و هدایت سرگشتگان و بیدار کردن غافلان با همه بخش های دانش ها و هنرهای نظری و عملی دوران خود آشنا سازند.

این کتاب شامل چهار بخش است:1. رسائل ریاضیه تعلیمیه (اعداد، هندسه، نجوم، موسیقی و غیره) 2. رسائل جسمانیه طبیعی (فیزیک، کان شناسی، گیاه شناسی و غیره) 3. رسائل نفسانیه عقلیه (کیهان شناسی، معادشناسی و غیره) 4. رسائل ناموسیة الهیه (نبوت، ماوراء الطبیعه، جادو و غیره)

مؤلفان رسائل برای نشان دادن سازش پذیری دین اسلام با مذاهب و سنت های عقلانی دیگر از منابع بسیار متنوعی استفاده کردند. نشانه هایی از عناصر بابلی، یهودی – مسیحی، ایرانی و هندی به علاوه آثار مکاتب متعدد حکمت یونانی در رسائل رسوخ یافته است. دست نوشته های اخوان الصفا جایگاه یگانه ای در تاریخ تفکر اسلامی کسب نمودند و توجه محققان بسیاری را در شرق و غرب به خود جلب کرده اند. با توجه به این تاثیرات و اهمیت اثر ارزش ثبت جهانی دارد.

«محبوب القلوب شمسه وقهقهه رعناوزیبا» محفل آراء

تألیف فراهی، برخوردار بن محمود، قرن 11 ه.ق.؛ تاریخ کتابت: 1108 ه.ق؛ ابعاد: 16.5 × 33 سانتیمتر؛ محل نگهداری: کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره فهرست: 13102

این کتاب به زبان فارسی تألیف و به منوچهر خان بن قرچقانی خان بیگلر بیگی دارالسلطنه اصفهان اهدا شده است. مؤلف متخلص به «ممتاز» و از منشیان مغلق نویس دوره صفوی بوده است. این کتاب داستان هایی است عرفانی در اخلاق و آداب زندگی نخست آن را به نام «رعنا و زیبا» نوشته و چون نسخه به دست قبایل وحشی به یغما می رود، بار دیگر به ذهن خود مراجعه کرده با اختلاف هایی به نام «محفل آرا» می نگارد. سپس برای بار سوم در آن دست برده به نام «محبوب القلوب» آن را می سازد و با این حال به «شمسه و قهقهه» معروف است. مشتمل بر یک مقدمه و پنج باب مقدمه: در آدابی که سبب حیات جاوید است، در پنج مقاله: مقاله (1) آداب که خدایی (2) تربیت فرزند (3) فواید ضیافت کردن (4) بیان شکرگزاری نعمت ها (5) آداب تواضع و شرم باب 1: آداب حسن خلق و نگاه داشتن دست و زبان باب 2: تحصیل رفیق مناسب باب 3: فواید قناعت باب 4: در نظر التفات به کتاب باب 5: در آداب و قواعد آدمیت و انسانیت. خاتمه: حکایت رعنا و زیبا این کتاب در هند چاپ سنگی شده است. نسخه حاضر دارای 94 مینیاتور کار هند است و به خط نستعلیق شیوه هندی در روز جمعه سوم شعبان 1108 ق کتابت شده استرقم کاتب در اثر آسیب دیدگی نسخه از بین رفته است. قطع کتاب: 33 * 16.5

این نسخه جهت ثبت منطقه ای مناسب است و هنوز در کتابخانه مجلس فهرست نشده است. برای معرفی کلی کتاب مراجعه شود به فنخا جلد 28 ص 436.

رونمایی آزمایشگاه قدمت سنجی اسناد و کتب

همچنین در ادامه این همایش؛ انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخه های خطی ایران برای نخستین بار، از آزمایشگاه قدمت سنجی اسناد و کتب labdoc.ir، رونمایی کرد.

زهیر طیب، مدیر انجمن، در این همایش این روش ابداعی را معرفی و اعلام کرد از این پس، سایت labdoc.ir آماده انجام به روزتری و بهترین شیوه آزمایش روی نسخ و اسناد است.

علی محمد مؤذنی، استاد ادبیات دانشگاه تهران در این همایش، در مورد انجمن گفت: برگزاری جلسات علمی در حوزه نظری، فرهنگ سازی و گفت وگوی علمی با دانشوران به ویژه با کتابخانه های بزرگ کشورهای همسایه از اهم این فعالیت ها است. به مدت یک سال از دستیابی به رتبه بین المللی می گذرد. تولید دهها خبر و مشورت با کتابخانه ها و مراکز پژوهشی و دانشی از جمله فعالیت های خدمتگزاران این حوزه بوده است.

عراق، ترکیه، بنگلادش و هندوستان، حامیان بین المللی همایش

علی افضلی، در گزارشی از فعالیت های انجمن تصحیح و تحقیق نسخه های خطی گفت: انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخه های خطی ایران، سومین سال از تأسیس خود را پشت سر می گذارد. این رویداد هر ساله در آبان ماه برگزار می شود و رویدادی بین المللی است.

وی افزود: در این همایش 51 مقاله دریافت شد. 75 نویسنده از ایران و هشت کشور دنیا در این همایش شرکت کردند. هفده داور این مقالات را بررسی کردند و در پایان 19 مقاله برگزیده شده است که بعد از همایش منتشر خواهد شد.

افضلی بیان کرد: عراق، ترکیه، بنگلادش و هندوستان در این همایش به عنوان حامی معنوی حضور دارند. بیشتر دانشگاه های ایران در این همایش حضور دارند. مجموعه مقالات دو همایش گذشته در دو جلد با بیش از هزار صفحه منتشر شده است و مقالات این همایش نیز همزمان با دهه فجر منتشر خواهد شد.

انتهای پیام